تحلیل محتوای کتاب های درسی دوره متوسطه ایران با رویکرد سواد اطلاعاتی

این پژوهش با هدف تعیین میزان به کارگیری مولفه های سواد اطلاعاتی در کتاب های درسی پایه چهارم رشته¬های علوم ریاضی، علوم تجربی و علوم انسانی دوره متوسطه انجام شده و یک مطالعه با روش تحلیل محتوا از نوع کمی است. جامعه پژوهش کلیه کتاب های درسی پایه اول تا چهارم رشته های علوم ریاضی، علوم تجربی، علوم انسانی و علوم معارف اسلامی دوره متوسطه (96 عنوان) سال تحصیلی 1392-1391 می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند کتاب های درسی پایه چهارم رشته های علوم ریاضی، علوم تجربی و علوم انسانی (19 عنوان) به عنوان نمونه انتخاب شد. ابزار گردآوری اطلاعات سیاهه وارسی محقق ساخته و تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس شاخص های آمار توصیفی با استفاده از نرم افزار spss 16 است. یافته ها نشان می دهد در هر سه رشته علوم ریاضی، تجربی و انسانی کتاب زبان و ادبیات فارسی بیشترین کاربرد استانداردهای سواد اطلاعاتی را به خود اختصاص داده است. استاندارد دسترسی به اطلاعات به صورت موثر و کارآمد در کتاب تاریخ (علوم انسانی) بیشترین فراوانی و در کتاب ریاضی عمومی (علوم تجربی) کمترین فراوانی را به خود اختصاص داده است. استاندارد ارزیابی اطلاعات به صورت منتقدانه و ماهرانه در کتاب زیست شناسی (علوم تجربی) بیشترین فراوانی و در کتاب زبان انگلیسی (هر سه رشته) و فلسفه (علوم انسانی) کمترین فراوانی را دارد. استاندارد کاربرد اطلاعات به صورت موثر و خلاقانه در کتاب زبان و ادبیات فارسی (هر سه رشته) بیشترین فراوانی و در کتاب فلسفه (علوم انسانی) کمترین فراوانی را دارد. بر اساس یافته های به دست آمده می¬توان این طور نتیجه گرفت که مولفه های سواد اطلاعاتی در کتاب های درسی هر سه رشته مشاهده شده است. استاندردهای سواد اطلاعاتی 1012 مرتبه در کتاب های رشته علوم ریاضی، 1127 مرتبه در کتاب های رشته علوم تجربی و 1244 مرتبه در کتاب های رشته علوم انسانی به کار رفته است که در این صورت در رشته علوم انسانی بیشترین فراوانی را شاهد هستیم. اما از آنجایی که تعداد کتاب هایی که مورد تحلیل محتوا قرار گرفته در سه رشته متفاوت می باشد (علوم ریاضی و علوم تجربی شامل 8 عنوان و علوم انسانی شامل 10 عنوان) بهتر است فراوانی استانداردهای سواد اطلاعاتی در هر رشته به تعداد کتاب همان رشته تقسیم گردد تا نتایج واقعی تر گردد که در این صورت نتایج بدین شرح خواهد بود: فراوانی استانداردهای سواد اطلاعاتی در رشته علوم ریاضی 127، در رشته علوم تجربی 141 و در رشته علوم انسانی 124 مرتبه می باشد که در این صورت بیشترین فراوانی به رشته علوم تجربی اختصاص دارد. از مجموع یافته های سه رشته این طور بر می آید که استاندارد کاربرد اطلاعات به طور موثر و خلاقانه بیشترین فراوانی (47.11 درصد) را دارد.